Klinisch Onderzoek

Bij het klinisch onderzoek van een patiënt met een niersteen, die de urinewegen blokkeert, heb je vaak de volgende symptomen:

Nierslagpijn. Pijn in de nierstreek is het meest typische kenmerk bij de patiënt met nierkoliek.
Bij een patiënt met een fors gestuwde nier kan je maar beter als arts niet direct hard gaan slaan op de nierstreek zoals de naam nierslagpijn suggereert. Een licht tikje op de nierstreek kan immers al enorm veel pijn doen bij de patiënt.
Als de nier niet erg gestuwd is en er bij een licht tikje geenpijn optreedt, zal de arts langzaamaan wat meer druk zetten op de nierstreek. Zo kan de arts zogenaamde bimanuele palpatie uitvoeren. Hierbij wordt met een hand de nier wat opgelicht langs de rugzijde en naar voren geduwd vanonder de ribben. Met de andere hand, meer bepaald met de vingertoppen, wordt de nier langs de voorzijde tegen de andere hand aangeduwd. Zo kan je ook druk zetten op het nierbekken.
Als er nierslagpijn is, is verder onderzoek nodig om te weten te komen waarom de urine niet weg kan uit de nier.

Er is geen spierverzet. Als je met de handen de buik palpeert zullen de buikspieren niet opspannen. Als ze dit wel doen, kan het zijn dat de handen van de dokter gewoonweg te koud zijn. Als er dan opnieuw onderzocht wordt na warm wrijven van de handen, kan men soms toch vaststellen dat de buikspieren soepel zijn. 
Maar als de buikspieren zich echt aanspannen heb je wellicht te maken met een probleem van de darmen.  Bij nierkoliek heb je geen aanspanning noch spierverzetomdat er met de darmen of het buikvlies niets aan de hand is. Bij appendicitis bijvoorbeeld zullen de buikspieren zich aanspannen. Dokters noemen spierverzet een teken van peritoneale prikkeling.

Voor de meeste artsen volstaat het nierslagpijn op te kunnen wekken om de patiënt te verwijzen voor verder onderzoek (met beeldvorming) om de diagnose niersteen te stellen. Als er geen koorts is, hoeft dit echter niet onmiddellijk en kan er eerst afgewacht worden. Hierbij wordt dan pijnstilling voorgeschreven . Veel nierstenen zijn immers klein en worden vanzelf na korte tijd uitgeplast.

Koorts? Als er koorts is bij een nierkoliek, heb je kans dat er een urineweginfectie is. Lichte koorts, onder 38.0 °C, betekent niet altijd dat er een urineweginfectie is. Maar als de koorts hoger gaat of als er koude rillingen optreden, moet je echt een arts raadplegen. Je kan dan immers sepsiskrijgen. Sepsis is de medische term voor bloedvergiftiging. De bacteriën produceren immers gifstoffen. De niersteen blokkeert nu net de afvoer van de urine waarin de gifstoffen en de bacteriën zitten: hierdoor krijg je hoge concentraties van deze stoffen. Deze gifstoffen kunnen je heel erg ziek maken: je krijgt sepsis. Als sepsis niet behandeld wordt, kan je er van sterven. Het komt gelukkig weinig voor, maar de kans is reëel. Bij hoge koorts en koude rillingen dus onmiddellijk een arts opzoeken!